essay on indian constitution in marathi

भारतीय संविधान निबंध मराठी, Indian Constitution Essay in Marathi

भारतीय संविधान निबंध मराठी, Indian constitution essay in Marathi: नमस्कार मित्रांनो, आज आम्ही तुमच्यासाठी घेऊन आलो आहोत भारतीय संविधान निबंध मराठी, Indian constitution essay in Marathii हा लेख. या भारतीय संविधान निबंध मराठी लेखात या विषयाची संपूर्ण माहिती देण्याचा माझा प्रयत्न असेल.

सर्व वर्गांतील विद्यार्थी मित्र मैत्रिणींना एकाच लेखात संपूर्ण माहिती देणे हाच आमचा एकमेव उद्देश आहे, जेणेकरून तुमचा सर्व वेळ वाया जाणार नाही. चला तर मग पाहूया भारतीय संविधान निबंध मराठी, Indian constitution essay in Marathi हा लेख.

या लेखातील महत्वाचे मुद्दे

संविधान हे आपल्या देशाच्या प्रशासनाला मार्गदर्शन करणारे नियम आहेत. कोणत्याही देशाच्या लोकशाही आणि धर्मनिरपेक्ष सरकारचा संविधान हा महत्त्वाचा भाग असतो.

भारताचे संविधान हे जगातील सर्वात मोठे संविधान आहे, ज्यामध्ये राजकीय तत्त्वे, कार्यपद्धती आणि सरकारच्या अधिकारांची चौकट परिभाषित केली आहे. २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी भारतीय राज्यघटना तयार करण्यात आली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी अंमलात आली.

२६ जानेवारी रोजी भारतीय राज्यघटना लागू झाली. संविधानाचा मसुदा तयार करण्यासाठी आणि तयार करण्यासाठी विशेष समिती स्थापन करण्यात आली आहे. देशात काय कायदेशीर आणि काय बेकायदेशीर याचा सर्व तपशील संविधानात आहे. शिवाय, संविधान लागू झाल्यानंतर, भारतीय उपखंड भारतीय प्रजासत्ताक बनले. याशिवाय भारतरत्न बाबा साहिब आंबेडकर यांच्या देखरेखीखाली लेखन समितीत सात सदस्य होते. शिवाय, संविधान देशात समृद्धी आणि शांतता राखण्यास मदत करते.

भारताचे संविधान

भारतीय लोकप्रतिनिधींनी दीर्घ चर्चेनंतर भारतीय संविधानाचा मसुदा तयार केला. हे जगातील सर्वात तपशीलवार संविधान आहे. भारतीय राज्यघटनेइतके तपशील इतर कोणत्याही राज्यघटनेत दिलेले नाहीत.

१९४६ मध्ये स्थापन झालेल्या संविधान सभेने भारतीय राज्यघटनेचा मसुदा तयार केला. डॉ.राजेंद्र प्रसाद यांची संविधान सभेच्या अध्यक्षपदी निवड झाली. संविधानाचा मसुदा तयार करण्यासाठी मसुदा समिती नेमण्यात आली आणि डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांची अध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आली.

भारतीय संविधान पूर्ण होण्यासाठी सुमारे तीन वर्षे लागली आणि अंतिम मसुदा तयार होण्यासाठी २ वर्षे, ११ महिने आणि १८ दिवस लागले. भारताच्या स्वातंत्र्याच्या गेल्या 60 वर्षांत, भारतीय संविधानात ९४ पेक्षा जास्त वेळा दुरुस्ती करण्यात आली आहे. ब्रिटीश, आयरिश, स्विस, फ्रेंच, कॅनेडियन आणि अमेरिकन संविधानांची काही ठळक वैशिष्ट्ये भारतीय राज्यघटना तयार करताना समाविष्ट करण्यात आली होती.

भारतीय राज्यघटना मुळात हिंदी आणि इंग्रजी भाषेत लिहिली गेली. संविधान सभा आणि सदस्यांनी संविधानाच्या दोन प्रतींवर स्वाक्षरी केली, एक हिंदी आणि एक इंग्रजीत. राज्यघटना लिहिली गेली तेव्हा भारतीय राज्यघटना केवळ हस्तलिखित होती. हे मुद्रित किंवा टाइप केलेले नव्हते आणि म्हणूनच सर्वात लांब हस्तलिखित संविधान आहे.

भारतीय राज्यघटनेची वैशिष्ट्ये

भारतीय राज्यघटनेची सुरुवात एका प्रस्तावनेने होते ज्यात राज्यघटनेचे मूलभूत तत्त्वे आणि तत्त्वे आहेत. संविधानाच्या उद्दिष्टांचे वर्णन करा. भारतीय राज्यघटनेच्या ठळक वैशिष्ट्यांची यादी लांबलचक आहे आणि त्यात अनेक भेद आहेत जे इतर कोणत्याही देशाच्या संविधानात सापडत नाहीत.

सर्वात लांब लिखित संविधान

भारतीय राज्यघटनेला वेगळे करणारी पहिली गोष्ट म्हणजे तिची लांबी. भारतीय संविधान हे जगातील सर्वात लांब संविधान आहे. त्यात २२ भाग आणि ८ परिशिष्टांमध्ये ३९५ लेख होते. त्यात आता २५ विभाग आणि १२ वेळापत्रकांमध्ये ४४८ लेख आहेत. भारतीय राज्यघटनेत आतापर्यंत १०४ दुरुस्त्या करण्यात आल्या आहेत.

भारतीय संविधानाची कठोरता आणि लवचिकता

संविधान एकाच वेळी कठोर आणि लवचिक सुद्दा आहे. एकीकडे, देशातील कायदा आणि सुव्यवस्था राखण्यासाठी सर्वोच्च शक्तीचे काळजीपूर्वक पालन केले पाहिजे, तर दुसरीकडे, नागरिक कालबाह्य तरतुदींमध्ये बदल करण्याची मागणी करू शकतात. परंतु अशा काही तरतुदी आहेत ज्या सहज दुरुस्त केल्या जाऊ शकतात आणि काही तरतुदी आहेत ज्यात सुधारणा करण्यासाठी बराच वेळ आणि संसाधने लागतात. याशिवाय संविधान लागू झाल्यापासून १०० हून अधिक दुरुस्त्या करण्यात आल्या आहेत.

मूळ राज्यघटनेला प्रस्तावना नव्हती, पण नंतर ती संविधानात जोडली गेली. शिवाय, राज्यघटनेचे तत्त्वज्ञान स्पष्ट करते. भारत एक समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष, सार्वभौम आणि लोकशाही प्रजासत्ताक आहे असे प्रस्तावनेत नमूद केले आहे. याव्यतिरिक्त, तो आपल्या लोकांसाठी समानता, न्याय आणि स्वातंत्र्य यावर विश्वास ठेवतो. राज्यघटनेने राज्यापेक्षा लोकांच्या कल्याणाला प्राधान्य दिले आहे. राष्ट्राची एकता आणि अखंडता टिकवून ठेवण्यासाठी सर्व नागरिकांच्या न्याय, स्वातंत्र्य, समता आणि बंधुत्वाचा प्रचार करणे हे प्रस्तावनेत नमूद केलेल्या उद्दिष्टांपैकी आहेत.

धर्मनिरपेक्ष राज्य

भारताचे संविधान हे धर्मनिरपेक्ष देश आहे, याचा अर्थ तो कोणत्याही धर्माला विशेष दर्जा देत नाही. कोणीही आपला धर्म मुक्तपणे पाळू शकतो.

प्रजासत्ताक

याचा अर्थ कोणताही हुकूमशहा किंवा सम्राट देशावर राज्य करत नाही. शिवाय, ते दर पाच वर्षांनी आपले प्रमुख नेमते आणि निवडते. सरकारचे अधिकार केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारांमध्ये विभागलेले आहेत. राज्यघटनेने राज्याच्या अधिकारांची तीन शक्तींमध्ये विभागणी केली आहे, ते म्हणजे कार्यकारी, न्यायिक आणि विधिमंडळ. त्यामुळे भारतीय राज्यघटना संघराज्य पद्धतीला अनुकूल आहे. त्यात एक मजबूत केंद्रीय शक्ती, आणीबाणीची राज्ये, राष्ट्रपतींद्वारे राज्यपालांची नियुक्ती इत्यादीसारख्या अनेक एकात्मक वैशिष्ट्यांचा समावेश आहे.

मूलभूत अधिकार आणि मूलभूत कर्तव्ये

देशाची राज्यघटना तेथील नागरिकांची सर्व मूलभूत कर्तव्ये आणि अधिकार परिभाषित करते. ही कर्तव्ये देशातील सर्व नागरिकांनी सारखीच पार पाडली पाहिजेत, मग तो श्रीमंत असो वा गरीब. या कर्तव्यांव्यतिरिक्त राष्ट्रध्वज आणि राष्ट्रगीताचा आदर, देशाची अखंडता आणि एकता, सार्वजनिक मालमत्तेचे संरक्षण आणि इतर अनेक कर्तव्ये आहेत.

भारतीय संविधानाने भारतातील नागरिकांसाठी मूलभूत अधिकारांची विस्तृत यादी प्रदान केली आहे. संविधानात नागरिकांची मूलभूत कर्तव्ये म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या 11 कर्तव्यांची यादी देखील दिली आहे. ध्वज आणि राष्ट्रगीताचा आदर, देशाची अखंडता आणि एकता आणि सार्वजनिक मालमत्तेचे संरक्षण ही यापैकी काही कर्तव्ये आहेत.

मार्गदर्शक तत्त्व किंवा राज्य धोरण

ही धोरणे राज्याच्या धोरणांद्वारे सामाजिक-आर्थिक विकास सुनिश्चित करण्यासाठी सोपी मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत.

भारताची राज्यघटना ही जगातील सर्वात लांब आणि प्रदीर्घ लिखित संविधानांपैकी एक आहे. संविधान हा देशाच्या लोकशाही आणि धर्मनिरपेक्ष जडणघडणीचा कणा आहे आणि देशातील सर्व संस्था भारतीय संविधानाचे पालन करतात.

संविधान हे प्रत्येक नागरिकाचे मार्गदर्शक तत्व आहे. शिवाय, कायदे आणि नियम संविधानात पूर्णपणे परिभाषित केले आहेत. मसुदा समितीचे अध्यक्ष डॉ. बी. आर. आंबेडकर यांनी कोणीही विसरू शकणार नाही असे अप्रतिम कार्य केले आहे. त्यांनी आणि त्यांच्या टीमने अशी घटना लिहिली जी आजपर्यंत इतर कोणत्याही देशाला करता आली नाही. शिवाय, संविधानाने भारताला जगातील प्रजासत्ताक राष्ट्राचा दर्जा प्राप्त करण्यास मदत केली आहे.

संविधानामुळेच भारताला जगातील सर्वात बलाढ्य देश बनले आहे. भारतीय राज्यघटना सांगते की भारतीय प्रजासत्ताक एक सार्वभौम, समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष आणि लोकशाही प्रजासत्ताक आहे. संविधानाने देशातील सर्व लोकांसाठी भेदभाव न करता न्याय, स्वातंत्र्य, समता आणि बंधुता ही मूल्येही अंतर्भूत केली आहेत.

आज आपण काय वाचले

तर मित्रांनो वरील लेखात आपण भारतीय संविधान निबंध मराठी, Indian constitution essay in Marathi हि माहिती पाहिली. मला खात्री आहे कि मी भारतीय संविधान निबंध मराठी या विषयावरील सर्व माहिती वरील लेखात मिळाली असेल.

तुम्हाला हा लेख कसा वाटला, आम्हाला कमेंट बॉक्समध्ये सांगा, जेणेकरून आमच्या भारतीय संविधान निबंध मराठी लेखात काही चूक असेल तर आम्ही ती लवकरात लवकर दुरुस्त करण्याचा प्रयत्न करू शकू किंवा वरील लेखात तुमची अधिक माहिती समाविष्ट करण्याचा प्रयत्न करू.

जाता जाता मित्रांनो, जर तुम्हाला या लेखातून भारतीय संविधान निबंध मराठी, Indian constitution essay in Marathi या विषयावर संपूर्ण माहिती मिळाली असेल. जर तुम्हाला हा लेख आवडला असेल तर तुम्ही हा लेख तुमच्या फेसबुक, ट्विटर आणि व्हॉट्सॲप या सोशल मीडियावर नक्कीच शेअर करा.

Leave a Comment Cancel reply

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

भारतीय राज्यघटनेतील सर्व कलम 1 ते 395 मराठी PDF | Articles in Indian Constitution

भारतीय राज्यघटनेतील सर्व कलम 1 ते 395 PDF: भारतीय संविधान हे भारताचे सर्वोच्च कायदेसंघ आहे. ते 26 नोव्हेंबर 1949 रोजी संविधान सभेने स्वीकारले आणि 26 जानेवारी 1950 रोजी पूर्णपणे कार्यान्वित झाले. भारतीय संविधानाला जगातील सर्वात मोठे लिखित संविधान मानले जाते. सध्या त्यात 25 भाग, 448 कलमे आणि 12 अनुसूचयांसह 5 परिशिष्टे (448 Articles in 25 parts, 12 Schedules, 5 Appendices) आहेत. (राज्यघटनेत मुळात 22 भाग, 395 कलम आणि 8 परिशिष्ट होते.)

सर्व स्पर्धा परीक्षा जसे MPSC, UPSC, सरळ सेवा तलाठी, ग्रामसेवक, SSC व इतर बँकिंग परीक्षांमध्ये भारतीय संविधानातील कलमे यावर प्रश्न विचारतात. या लेखात संविधानातील सर्व कलम/अनुच्छेद व त्यांचे विश्लेषण दिले आहेत.

All Articles in Indian Constitution in Marathi | भारतीय संविधानातील सर्व कलमांची माहिती

Part 1 – (Article 1 to Article 4) THE UNION AND ITS TERRITORY / भाग 1 संघ आणि त्याचा प्रदेश

• कलम 1 – संघाचे नाव आणि प्रदेश.
• कलम 2 – नवीन राज्याची स्थापना आणि प्रवेश.
• कलम 3 – नवीन राज्यांचे गठन आणि विद्यमान राज्यांच्या क्षेत्रांचे, सीमांचे आणि नावाचे परिवर्तन.

PART 2:  (Article 5 to Article 11) CITIZENSHIP / भाग 2 नागरिकत्व

• कलम 5 – भारतीय संविधानाच्या प्रारंभी नागरिकत्व.
• कलम 6 – पाकिस्तानमधून भारतात स्थलांतरित झालेल्या विशिष्ट व्यक्तीचे नागरिकत्वाचे हक्क.
• कलम 10 – नागरिकत्वाच्या हक्कांचे संरक्षण.
• कलम 11 – संसदेने कायद्याद्वारे नागरिकत्वाचे हक्क नियमित करणे.

Part 3: (Article 12 to Article 35) FUNDAMENTAL RIGHTS / भाग 3 मूलभूत अधिकार

• कलम 12 – राज्याची व्याख्या.
• कलम 13 – मूलभूत हक्कांशी विसंगत किंवा त्यांचा अवमान करणारे कायदे.

Rights to Equality / समानतेचा अधिकार ( कलम 14 ते 18)

• कलम १४ – कायद्यासमोर समानता.
• कलम १५ – धर्म, वंश, जात, लिंग किंवा जन्मस्थान या आधारावर भेदभाव करण्यास मनाई.
• कलम १६ – सार्वजनिक रोजगाराच्या बाबतीत संधीची समानता.
• कलम १७ – अस्पृश्यता निर्मूलन.
• कलम 18 – पदव्या रद्द करणे.

Right to Freedom / स्वातंत्र्याचा अधिकार ( कलम 19 ते 22)

• a – अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य.
• b – शांततेत आणि शस्त्राशिवाय एकत्र येण्याचे स्वातंत्र्य.
• c – संघटना किंवा युनियन स्थापन करण्याचे स्वातंत्र्य.
• d – भारताच्या संपूर्ण प्रदेशात मुक्तपणे फिरण्याचे स्वातंत्र्य.
• e – भारताच्या कोणत्याही भागात राहण्याचे आणि स्थायिक होण्याचे स्वातंत्र्य.
• g – कोणत्याही व्यवसाय, व्यापार किंवा व्यवसायाचा सराव करण्याचे स्वातंत्र्य.
• कलम 20 – गुन्ह्यांबाबतच्या दोषारोपणाच्या बाबतीत संरक्षण.
• कलम 21 – जीवन आणि वैयक्तिक स्वातंत्र्याचे संरक्षण.
• कलम 22 – काही बाबतीत अटक आणि ताब्यात घेण्याच्या विरोधात संरक्षण.

Right against exploitation / शोषणाविरुद्धचा हक्क ( कलम 23-24)

• कलम 23 – मानवांच्या वाहतुकीवर बंदी आणि सक्तीचे श्रम.
• कलम २४ – कारखाने आणि खाणींमध्ये (१४ वर्षाखालील) मुलांना कामावर ठेवण्यास मनाई.

Right to freedom of religion / धर्म स्वातंत्र्याचा अधिकार (कलम 25-28)

• कलम 25 – विवेकाचे स्वातंत्र्य आणि मुक्त व्यवसाय, धर्माचा आचरण आणि प्रचार.
• अनुच्छेद 26 – धार्मिक व्यवहार व्यवस्थापित करण्याचे स्वातंत्र्य.
• कलम 27– कोणत्याही विशिष्ट धर्माच्या प्रचारासाठी कर भरण्याचे स्वातंत्र्य.
• कलम 28 – धार्मिक शिक्षणास उपस्थित राहण्याचे स्वातंत्र्य.

Cultural and educational rights / सांस्कृतिक आणि शैक्षणिक हक्क ( कलम 29-30)

• कलम 29– अल्पसंख्याकांच्या हिताचे संरक्षण.
• कलम 30– अल्पसंख्याकांना शैक्षणिक संस्थांची स्थापना आणि प्रशासन करण्याचा अधिकार

Right to constitutional remedies / घटनात्मक उपायांचा अधिकार (कलम 32-35)

• कलम 32 – मूलभूत अधिकारांच्या अंमलबजावणीसाठी हक्क (घटनात्मक उपायांचा अधिकार)

Part 4: DIRECTIVE PRINCIPLES OF STATE POLICY (Article 36 to Article 51)/ भाग 4 राज्याच्या धोरणाची मार्गदर्शक तत्त्वे

• कलम 36 – परिभाषा.
• कलम 37 – राज्य धोरणाची मार्गदर्शक तत्त्वे (DPSP – Directive Principles of State Policy)
• कलम 39A – समान न्याय आणि मोफत कायदेशीर मदत.
• कलम 40 – ग्रामपंचायतीचे संघटन.
• कलम 41 – काम करण्याचा अधिकार, शिक्षणाचा अधिकार आणि काही बाबतीत सार्वजनिक सहाय्य.
• कलम 43 – कामगारांसाठी जीवनमानाचे वेतन इत्यादी.
• कलम 43A – उद्योगांच्या व्यवस्थापनात कामगारांचा सहभाग.
• कलम 44 – एकसमान नागरी संहिता. (केवळ गोव्यात लागू)
• कलम 45 – मुलांचे मोफत आणि सक्तीचे शिक्षण.
• कलम 46 – अनुसूचित जाती (SC), अनुसूचित जमाती (ST) आणि OBC च्या शैक्षणिक आणि आर्थिक हितसंबंधांचे संवर्धन.
• कलम 47 – राज्याची जबाबदारी अन्नधान्याची पातळी वाढवणे, जीवनमानाचा दर्जा सुधारणे आणि सार्वजनिक आरोग्य सुधारणे.
• कलम 48 – कृषी आणि पशुपालनाचे संघटन.
• कलम 49 – स्मारकांच्या आणि नैसर्गिक महत्त्वाच्या ठिकाणांची आणि वस्तूंच्या संरक्षण.
• कलम 50 – कार्यकारी अधिकारापासून न्यायपालिका वेगळी.
• कलम 51 – आंतरराष्ट्रीय शांतता आणि सुरक्षा प्रोत्साहन.
• Part 4A: Fundamental Duties / मूलभूत कर्तव्ये – 11 मूलभूत कर्तव्ये आहेत

Part 5: UNION EXECUTIVE & PARLIAMENT (Article 52 to Article 151) / भाग 5 युनियन कार्यकारी आणि संसद

• कलम 52 – भारताचे राष्ट्रपती
• कलम 53 – संघाचे कार्यकारी अधिकार
• कलम 54 – राष्ट्रपतीपदाची निवड
• कलम 61 – राष्ट्रपतीचा महाभियोग
• कलम 63 – भारताचे उपराष्ट्रपती
• कलम 64 – उपराष्ट्रपती कायदेमंडळाच्या सभापती पदावर
• कलम 66 – उपराष्ट्रपतीची निवड
• कलम 72 – राष्ट्रपतींचे क्षमाप्रार्थना अधिकार
• कलम 74 – राष्ट्रपतींना सल्ला देण्यासाठी मंत्रिमंडळ
• कलम 76 – भारताचे अटॉर्नी जनरल
• कलम 79 – संसदेची रचना
• कलम 80 – राज्यसभेची रचना
• कलम 81 – लोकसभेची रचना
• कलम 83 – संसदेच्या सभागृहांची मुदत
• कलम 93 – लोकसभेचे सभापती आणि उपसभापती
• कलम 105 – संसदेच्या सभागृहांच्या अधिकार, विशेषाधिकार इ.
• कलम 109 – पैशाच्या विधेयकांच्या बाबतीत विशेष प्रक्रिया
• कलम 110 – “पैसे विधेयक” ची व्याख्या
• कलम 112 – वार्षिक वित्तीय अर्थसंकल्प
• कलम 114 – विनियोग विधेयक
• कलम 123 – संसदेच्या अधिवेशन दरम्यान राष्ट्रपतींना विधेयके जारी करण्याचे अधिकार
• कलम 124 – सर्वोच्च न्यायालयाची स्थापना
• कलम 125 – न्यायाधीशांच्या पगार
• कलम 126 – कार्यवाहक सरन्यायाधीशांची नियुक्ती
• कलम 127 – तात्पुरत्या न्यायाधीशांची नियुक्ती
• कलम 128 – निवृत्त न्यायाधीशांच्या सर्वोच्च न्यायालयात हजेरी
• कलम 129 – सर्वोच्च न्यायालयाला अभिलेख न्यायालय असणे
• कलम 130 – सर्वोच्च न्यायालयाचे स्थान
• कलम 136 – सर्वोच्च न्यायालयात अपील करण्यासाठी विशेष रजा
• कलम 137 – सर्वोच्च न्यायालयाने दिलेल्या निकाल किंवा आदेशांचा पुनर्विचार
• कलम 141 – सर्वोच्च न्यायालयाचे निर्णय सर्व न्यायालयांवर बंधनकारक
• कलम 148 – भारताचे नियंत्रक आणि महालेखा परीक्षक
• कलम 149 – कॅगचे कर्तव्ये आणि अधिकार (CAG)

PART 6: STATES (Article 152 to Article 237) / भाग 6 राज्ये

• कलम 153 – राज्यपाल
• कलम 154 – राज्यपालाचे कार्यकारी अधिकार
• कलम 161 – राज्यपालाचे क्षमाप्रार्थना अधिकार
• कलम 165 – राज्याचे अटॉर्नी जनरल
• कलम 213 – राज्यपालांना अध्यादेश जारी करण्याचे अधिकार
• कलम 214 – राज्यांसाठी उच्च न्यायालये
• कलम 215 – उच्च न्यायालये अभिलेख न्यायालये असतील
• कलम 226 – उच्च न्यायालयांना काही वॉरंट जारी करण्याचे अधिकार
• कलम 233 – जिल्हा न्यायाधीशांची नियुक्ती
• कलम 235 – अधीनस्थ न्यायालयांवर नियंत्रण

PART 7: Repealed/ भाग 7 रद्द: कलम 238

PART 8: Union Territories भाग 8 केंद्रशासित प्रदेश: कलम 239 – 242

PART 9: Panchayats भाग 9 पंचायत: कलम 243 – 243O

• कलम 243A – ग्रामसभा
• कलम 243B – पंचायतींची घटना

Part 9A: Municipalities/ भाग 9A महानगरपालिका: कलम 243P – 243ZG

Part 9B: Co-operative Societies / भाग 9B सहकारी संस्था: कलम 243ZH – 243ZT

Part 10 Scheduled and Tribal Areas/ भाग 10 अनुसूचित आणि आदिवासी क्षेत्रे: कलम 244

Part 11 Center- State Relations: भाग 11 केंद्र-राज्य संबंध: कलम 245 – 263

PART 12: FINANCE, PROPERTIES, CONTRACTS AND SUITS (Article 264 to Article 300A) / भाग 12 वित्त, मालमत्ता, करार आणि सूट

• कलम 266 – एकत्रित निधी आणि सार्वजनिक लेखा निधी
• कलम 267 – भारताचा आकस्मिक निधी
• कलम 280 – वित्त आयोग
• कलम 300A – मालमत्तेचा अधिकार (Rights to Property)

PART 13: Trade, Commerce And Intercourse Within The Territory Of India (Article 301 to Article 307)/ भारताच्या प्रदेशात व्यापार, वाणिज्य आणि संपर्क

• कलम 301 – भारतीय प्रदेशात व्यापार, वाणिज्य आणि संपर्कांचे स्वातंत्र्य
• कलम 302 – भारतीय संसदेचे व्यापार, वाणिज्य आणि संपर्कावर निर्बंध घालण्याचे अधिकार

PART 14: SERVICES UNDER CENTRE AND STATE (Article 308 to Article 323)/ भाग 14 केंद्र आणि राज्यांतर्गत सेवा

• कलम 312– अखिल भारतीय-सेवा
• कलम 315- संघ आणि राज्यांसाठी लोकसेवा आयोग
• कलम 320– लोकसेवा आयोगाची कार्ये

PART 14A: TRIBUNALS (Article 323A to Article 323B) / भाग 14A न्यायाधिकरण

• कलम 323A – प्रशासकीय न्यायाधिकरण

PART 15: ELECTIONS (Article 324 to Article 329)/ भाग 15 निवडणुका

• कलम 324 – निवडणुकींचे पर्यवेक्षण, मार्गदर्शन आणि नियंत्रण निवडणूक आयोगाकडे असेल
• कलम 325 – कोणत्याही व्यक्तीला धर्म, वंश, जात किंवा लिंग या कारणांवर आधारित विशेष मतदार यादीत समाविष्ट होण्यासाठी अपात्र ठरविले जाणार नाही किंवा त्याचा दावा करणार नाही.
• कलम 326 – लोकसभेच्या आणि राज्यांच्या विधानसभेच्या निवडणुका प्रौढ मताधिकाराच्या आधारावर होणार आहेत

PART 16: Special Provisions to SC, ST, OBC, Minorities etc. (Article 338 to Article 340)/भाग 16: SC, ST, OBC, अल्पसंख्याक इत्यादींसाठी विशेष तरतुदी

• कलम 338: अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातींसाठी राष्ट्रीय आयोग
• कलम 340: मागास वर्गांच्या परिस्थितीचा तपास करण्यासाठी आयोगाची नियुक्ती

PART 17: OFFICIAL LANGUAGE (Article 343 to Article 351) / भाग 17 अधिकृत भाषा

• कलम 343 – संघाच्या अधिकृत भाषा
• कलम 345 – राज्याच्या अधिकृत भाषा किंवा भाषा
• कलम 348 – सर्वोच्च न्यायालय आणि उच्च न्यायालयांमध्ये वापरल्या जाणार्‍या भाषा
• कलम 351 – हिंदी भाषांच्या विकासासाठी निर्देश

PART 18: EMERGENCY (Article 352 to Article 360)/ भाग 18 आणीबाणी

• कलम 352 – राष्ट्रीय आपातकालाची घोषणा
• कलम 356 – राज्य आपातकाल (राष्ट्रपती राजवट)
• कलम 360 – आर्थिक आपातकाल

Part 19: Miscellaneous: (Article 361 – 367 ) / विविध

• अनुच्छेद 361 – राष्ट्रपती आणि राज्यपालांचे संरक्षण

PART 20: AMANDMENT OF THE CONSTITUION (Article 368)/ भाग 20 घटनादुरुस्ती

• कलम 368 – संविधानात सुधारणा करण्याचे संसदेचे अधिकार

Part 21:  Special, Transitional and Temporary Provisions (Article 369 – 392)

• कलम 370 – जम्मू आणि काश्मीरच्या पूर्वीच्या राज्यासाठी तात्पुरती तरतूद (हटवले ६ आणि ७ ऑगस्ट २०१९ रोजी )
• कलम 371 A – नागालँड राज्याच्या संदर्भात विशेष तरतूद
• कलम 371J – हैदराबाद-कर्नाटक प्रदेशासाठी विशेष दर्जा

Part 22: Short Text, Commencement, Authoritative Text in Hindi and Repeals (Article 392 – 395)

• कलम 393 – लघु शीर्षक – या संविधानाला भारताचे संविधान म्हणता येईल

संविधानातील सर्व कलमे PDF डाउनलोड करा : येथे क्लिक करा

Leave a Comment Cancel reply

• Marathi Quotes
• Success Story
• Today इतिहास

भारतीय संविधानाशी संबंधित महत्वपूर्ण माहिती

Bhartiya Samvidhan in Marathi

देशाचा कारभार कसा चालवावा? एक आदर्श शासन कसे असावे? देशातील नागरिकांचे हक्क आणि कर्तव्ये काय? प्रत्येक राष्ट्राची काही मार्गदर्शक तत्वे असतात. प्रत्येक देश चालविण्यासाठी काही नियम आणि कायद्यांची गरज भासत असते. या सर्व नियम आणि कायद्यांच्या पुस्तिकेला संविधान किंवा राज्यघटना असे म्हटल्या जाते. भारताने २६ नोव्हेंबर १९४९ साली भारतीय संविधान स्विकारले आणि २६ जानेवारी १९५० पासून अंमलात आणले.

आपण एक भारतीय नागरिक असल्याने आपणास आपल्या देशातील संविधानाबद्दल संपूर्ण माहिती असणे आवश्यक आहे. आपल्या संविधानाने सर्व भारतीय नागरिकांना काही मुलभूत अधिकार व हक्क दिले आहेत. ज्यामुळे आपण त्या अधिकारांचा वापर करून आपले अधिकार मिळवू शकतो. आपल्या देशाचे संविधान हे जगातील सर्वात मोठे लिखित स्वरूपाचे संविधान आहे. त्या संविधानात नमूद विविध कलामांचा वापर करून आपण आपले अधिकार गाजवू शकतो.

संविधानांत नमूद विविध कलमामुळे कोणतीही व्यक्ती आपल्यावर हक्क गाजवू शकत नाही. आपल्या देशांत विविध जाती धर्माचे लोक वास्तव्य करतात. त्यामुळे भारतीय संविधनांच्या समितीने देशांतील विविध समस्यांचा व्यवस्थित अभ्यास करून केली आहे. चला तर मग जाणून घेवूया या आपल्या संविधानाबद्दल महत्वपूर्ण माहिती

भारताच्या संविधानाविषयी मराठी माहिती – Bhartiya Samvidhan in Marathi

भारतीय संविधानाचे निर्माता – Makers of Indian Constitution

इंग्रज सरकारने भारताला स्वातंत्र्य देण्याची घोषणा केल्यानंतर भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या सदस्यांनी  देशांत स्वदेश निर्मित संविधान निर्माण करण्याची योजना आखली. भारत पाकिस्तान या दोन देशांची निर्मिती केल्यानंतर इंग्रजांची देशांतील हुकुमत संपेल आणि इंग्रज आपला भारत देश सोडून निघून जातील, अशी घोषण केल्यानंतर भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या नेत्यांनी आपल्या देशांतील प्रशासन व्यवस्था सुरळीत चालण्यासाठी संविधान निर्माण करण्याची योजना आखली.

त्याकरिता एक घटना समिती स्थापन करण्यात आली. त्या समितीच्या अध्यक्ष पदाकरिता सन १९४६ साली निवडणुका घेण्यात आल्या. सन ९ डिसेंबर १९४६ साली घटना समितीचे पहिले अधिवेशन दिल्ली येथे पार पडले. त्या समितीचे हंगामी अध्यक्ष हे डॉ. सच्चिदानंद सिन्हा हे होते. सन ११ डिसेंबर १९४६ साली घटना समितीच्या अध्यक्षपदी डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांची नियुक्ती करण्यात आली. या घटना समितीचे सल्लागार हे बी. एन. राव होते. तसचं, या घटना समितीच्या एकूण ११ उपसमित्या होत्या.

सन २९ ऑगस्ट १९४७ साली घटनेच्या मसुदा समितीच्या अध्यक्षपदी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांची नियुक्ती करण्यात आली. या घटना समितीचे कामकाज सुमारे १०८२ दिवस म्हणजे २ वर्ष ११ महिने आणि १८ दिवस चालले.  प्रदीर्घकाळ चाललेल्या कामकाजामुळे आपल्या देशाचे संविधान हे जगातील सर्वात मोठे संविधान आहे. सन ९ डिसेंबर १९४६ ते १४ ऑगस्ट १९४७ सालापर्यंत घटना समितीचे सुमारे ५ अधिवेशने झाली. या अधिवेशनाचे सुमारे सात सदस्य होते. यानंतर सन २२ जानेवारी १९४८ साली पं. जवाहरलाल नेहरू यांनी घटना समितीच्या उद्दिष्टांबाबत मांडलेला ठराव मंजूर झाला.

सन २६ नोव्हेंबर १९४९ साली घटना समितीने भारताचे संविधान स्वीकार केले. घटना समितीचे अध्यक्ष डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी त्यावर स्वाक्षरी केली. यानंतर सन २४ जानेवारी १९५० साली संविधान समितीची अखेरची बैठक पार पडली आणि सन २६ जानेवारी १९५० साली भारतीय संविधान आमलात आणले गेलं. सुरुवातीला संविधानात ३९५ कलम, २२ प्रकारणे आणि ८ परिशिष्टे समाविष्ट होते. सध्या संविधानात एकूण ४४८ कलम, २४ प्रकरणे आणि १२ परिशिष्टे समाविष्ट आहेत.

परंतु, सन १९५१ च्या पहिल्या घटना दुरुस्तीनुसार त्या संविधानात आता ९ वे परिशिष्ट, सन १९८५ च्या ५२ व्या घटना दुरुस्तीनुसार १० वे परिशिष्ट, सन १९९३ च्या ७४ व्या घटना दुरुस्तीनुसार १२ वे परिशिष्ट घटनेत अंतर्भूत करण्यात आले आहेत. त्यामुळे आता घटनेतील परिशिष्टांची संख्या एकूण १२ झाली आहे. जगातील सर्वात मोठे लिखित संविधान म्हणून भारतीय संविधानाचा उल्लेख केला जातो. १९४६ सालच्या कॅबिनेट मिशन योजनेनुसार भारतीय संविधानाची निर्मिती करण्यात आली.

भारतीय संविधान हे २६ जानेवारी १९५० सालीच का आमलात आणल्या गेले? – Why was the Indian Constitution enacted on January 26, 1950

भारतीय संविधान हे २६ नोव्हेंबर १९४९ साली बनून तयार असतांना आणि त्या संविधानाला घटना समितीचे अध्यक्ष डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी मान्यता दिल्यानंतर देखील ते संविधान सन २६ जानेवारी १९५० साली आमलात आणण्यात आले. कारण, सन २६ जानेवारी १९३० साली भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या सदस्यांनी स्वातंत्र्य प्राप्त करण्याची शपथ घेतली होती.

याबद्दल आणखी सांगायचं म्हणजे संविधान लागू झाल्याच्या दहा मिनिटानंतर घटना समितीचे अध्यक्ष डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होण्याचा मान मिळविला. त्यांनी सन २६ जानेवारी १९५० साली दिल्ली येथील राष्ट्रपती भवनात राष्ट्रपती पदाची शपथ घेतली.

भारतीय संविधानातील नागरिकांचे मुलभूत अधिकार – Fundamental Rights of Indian Constitution

भारतीय संविधानाने भारतीय नागरिकांना सहा प्रकारचे विशेष मुलभूत अधिकार बहाल केले आहेत.

• व्यक्तीचा आर्थिक, सामाजिक, धार्मिक, सांस्कृतिक, शैक्षणिक विकास करून न्याय, स्वातंत्र्य, समता आणि बंधूता या लोकशाही मुल्यांची जोपासना करणे हा मुलभूत अधिकार बहाल करण्यामागील महत्वपूर्ण उद्देश आहे.
• व्यक्तींच्या मुलभूत अधिकारावर आक्रमण झाल्यास त्याविरुद्ध व्यक्तीला सर्वोच्च न्यायालयात दाद मागता येते. आणि न्यायालयाचा त्यावरील निर्णय बंधनकारक असतो.
• थोडक्यात मुलभूत हक्कांच्या घटनेत समावेश केल्याने कोणत्याही बहुमत प्राप्त पक्षाची हुकुमशाही नष्ट होत नाही.
• व्यापक समाजहित लक्षात घेवून मुलभूत हक्कांवर काही बंधने लादली जातात.
• भारतीय राज्यघटनेतील तिसऱ्या भागात कलम १२ ते ३५ दरम्यान मुलभूत हक्कांची तरतूद करण्यात आलेली आहे.
• सुरुवातीला हे अधिकार सात प्रकारचे होते परंतु, सन १९७८ सालच्या ४४ व्या घटना दुरुस्तीनंतर संपत्तीचा हक्क हा मुलभूत हक्क हा मुलभूत हक्कांच्या यादीतून वगळण्यात आलेला आहे. त्यामुळे आता मुलभूत हक्कांची संख्या सात वरून सहा झाली आहे.
• अमेरिकन स्वातंत्र्याचा जाहीरनामा आणि फ्रान्सच्या जनतेने मिळवलेली स्वातंत्र्याची सनद यांचा प्रभाव भारतीय राज्यघटनेतील मुलभूत अधिकारांवर दिसून येतो.

याव्यतिरिक्त, भरतीय संविधानात पंचवार्षिक योजनांचा देखील उल्लेख करण्यात आला आहे, त्या पंचवार्षिक योजनेची प्रेरणा रुस देशाकडून घेण्यात आली होती.  तसचं, आपला भारत देश एक धर्म निरपेक्ष देश आहे. कारण, आपल्या देशांत अनके धर्मांचे लोक राहतात, त्यामुळे आपल्या देशात कोणत्याही प्रकारचा विशेष असा धर्म नाही आहे.

भारतीय संविधान निर्मिती वेळी कोणत्या देशाकडून काय घेतले – What is Borrowed From the Other Countries in the Constitution of India

सर्व देशांतील संविधानांचा अभ्यास करून भारताचे संविधान निर्माण करण्यात आले आहे. काही महत्वाच्या गोष्टी ज्या भारतीय संविधानात बाहेरील देशाकडून घेण्यात आलेल्या आहेत त्या खालीलप्रमाणे :

भारतीय संविधानाशी संबंधित काही महत्वपूर्ण गोष्टी – Important facts of Indian Constitution

• सन २०१६ सालापर्यंत भारतीय संविधानात सुमारे ९२ घटना दुरुस्त्या करण्यात आल्या होत्या. यातील पहिली घटना दुरुस्ती ही सन १९५१ साली करण्यात आली.
• भारतीय संविधानात नमूद विविध घटना या रशिया, फ्रांस, कॅनडा, आयर्लंड आणि अमेरिका इत्यादी देशांच्या संविधानाचा अभ्यास करून घेण्यात आल्या आहेत.
• भारतीय संविधानानुसार स्वातंत्र्य दिनी देशाला संबोधित करण्याचा अधिकार केवळ पंतप्रधानांना आणि प्रजासत्ताक दिनी जनतेला संबोधित करण्याचा अधिकार हा राष्ट्रपतींना देण्यात आला आहे.
• संविधानानुसार भारतातील सर्वोच्च नागरी पुरस्कार भारतरत्न, पद्मभूषण, आणि कीर्ती चक्र हे प्रजासत्ताक दिनीच प्रदान करण्यात यावे.
• भारतीय राष्ट्रगीत ‘जन गण मन ‘ हे संविधान लागू होण्याच्या दोन दिवसापूर्वीच अंगीकारण्यात आलं होत. या राष्ट्रगीताची निर्मिती रवींद्रनाथ टागोर यांनी केली आहे.

भारतीय संविधानाने आपल्या भारतीय जनतेला अश्या स्वरूपाचे मुलभूत हक्क दिले आहेत. ज्यामुळे आपण आपल्या देशांत मुक्तपणे संचार करू शकतो.  एक चांगले आणि आनंदी जीवन जगू शकतो. त्यामुळे आपण एक भारतीय नागरिक म्हणून आपणास आपल्या देशाच्या संविधानाबद्दल माहिती असणे आवश्यक आहे. धन्यवाद. मित्रांनो, जर आपणास भारतीय संविधानाबद्दल अजून माहिती पाहिजे असल्यास आपण खालील लिंकवर भेट द्या.

https://www.india.gov.in/my-government/constitution-india

भारतीय संविधानातील ६ मुलभूत हक्क: 6 Fundamental Rights in the Constitution of India

• शिक्षणाचा आणि सांस्कृतिक हक्क
• धार्मिक स्वातंत्र्याचा हक्क
• समानतेचा हक्क
• शोषणा विरुद्धचा हक्क
• स्वातंत्र्याचा हक्क
• घटनात्मक उपायांचा हक्क

४४ व्या घटनादुरुस्तीनुसार संपत्तीचा हक्क हा मुलभूत हक्कांमधून वगळण्यात आला आहे.

भारतीय संविधानाबद्दल काही रंजक तथ्य – Interesting Facts About Constitution of India

• भारतीय संविधानाची मूळ प्रत हि पूर्णतः हस्तलिखित आहे.
• भारतीय संविधानाची प्रेम बिहारी नारायण रायझादा यांच्या हस्ते लिहण्यात आले आहे.
• संविधान लिहायला २ वर्षे, ११ महिने, १८ दिवसांचा कालावधी लागला.
• भारतीय संविधानाच्या मूळ प्रतीवर संविधान समितीच्या एकूण २८४ सदस्यांनी सह्या केलेल्या आहेत.
• संविधानातील स्वातंत्र्य, समता आणि बंधुता हे शब्द फ्रांसच्या संविधानातून घेण्यात आलेले आहेत.
• ४२ व्या घटना दुरुस्तीला ‘लघु-राज्यघटना’ असे देखील म्हटल्या जाते.

भारतीय संविधान काही महत्वाचे प्रश्न – Questions Related to Indian Constitution

१. भारतीय संविधान कधी स्वीकारण्यात आले?

उत्तर : २६ नोव्हेंबर १९४९.

२. भारतीय संविधान कधी अंमलात आणले गेले?

उत्तर : २६ जानेवारी १९५०.

३. भारतीय संविधानात किती मुलभूत हक्क आणि कर्तव्यांचा समावेश आहे?

उत्तर : मुलभूत हक्क, ६ आणि मुलभूत कर्तव्ये : ११

४. लोकशाही म्हणजे काय?

उत्तर : लोकांचे, लोकांसाठी, लोकांद्वारे चालविण्यात येणारे शासन म्हणजे लोकशाही.

५. भारतीय संविधानाचे शिल्पकार कोण आहेत?

उत्तर : डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर.

६. भारतीय संविधाने हृदय किंवा आत्मा कशाला म्हणतात?

उत्तर : घटनात्मक उपायांचा हक्क किंवा कलम ३२ ला भारतीय संविधाने हृदय किंवा आत्मा म्हणतात.

७. भारतीय संविधानाचा सरनामा (उद्देशपत्रिका) कुणी तयार केली?

उत्तर : पंडित जवाहरलाल नेहरू

८. भारतीय संविधानाच्या मूळ प्रतीवर किती सदस्यांच्या सह्या आहेत?

उत्तर : २८४ सदस्य.

९. संविधान दिन केव्हा साजरा केला जातो?

उत्तर : २६ नोव्हेंबर.

Devanand Ingle

मित्रांनो, माझ्याबद्दल सांगायचे झाल्यास, विशेष असं काही नाही. माझ शिक्षण बि.सी.ए. कम्प्युटर क्षेत्रांत झालं असून, मला लिहिण्याची आणि वाचण्याची आवड असल्याने मी माझा छंद जोपासण्यासाठी या क्षेत्राकडे वळलो आहे. "माझी मराठी" या वेबसाईट च्या माध्यमातून लिखाण करून मी माझा छंद जोपासत आहे.

Related Posts

मुख्यमंत्री युवा कार्य प्रशिक्षण योजना

काही दिवसांपूर्वी महाराष्ट्र सरकार कडून "मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण” या योजनेची घोषणा करण्यात आली होती. लाडक्या बहीणींसाठी योजना तर आली,...

मुख्यमंत्री “माझी लाडकी बहीण योजना” – संपूर्ण माहिती

महाराष्ट्र राज्यातील महिलांच्या आरोग्य, पोषणात सुधारणा करण्याकरिता, त्यांच्या आर्थिक स्वातंत्र्यासाठी, आणि गरीब महिलांना मदत म्हणून महाराष्ट्र सरकार तर्फे "मुख्यमंत्री माझी...

विटामीन्स आणि त्यांचे फायदे

Vitamin List and Their Benefits रोजच्या दैनदिन जीवनात आपण आपल्या खाण्यापिण्या वरती बरच दुर्लक्ष आजकाल सर्व ठिकाणी आपण पाहतो कि...

Copyright © 2016-2024, MajhiMarathi.Com, All rights reserved

Talks Marathi

तुमचा ज्ञानाचा सोबती

भारतीय संविधान माहिती मराठी | Indian constitution information in marathi

Indian constitution information in marathi : आपल्या भारत देशामध्ये भारतीय संविधानाला सर्वात उच्च पद आहे. सरकार, सुप्रीम कोर्ट, राष्ट्रपती, पंतप्रधान यामधील कोणीही संविधानाच्या वरती नाही. सर्वजण संविधानाच्या कक्षेमध्ये राहूनच काम करतात. आजच्या या पोस्टमध्ये आपण भारतीय संविधान माहिती मराठी (Indian constitution information in marathi) जाणून घेणार आहोत.

• 1 भारतीय संविधान माहिती मराठी (Indian constitution information in marathi)
• 2 भारतीय संविधानाविषयी काही रोचक तथ्य (Indian constitution information in marathi)
• 3.1 संविधान म्हणजे काय (Sanvidhan mhanje ky)
• 3.2 संविधान सभेचे अध्यक्ष कोण होते?
• 3.3 संविधान सभेत एकूण किती सदस्य होते?
• 3.4 घटना संविधान म्हणजे काय?
• 3.5 भारताचे संविधान कोणी लिहिले?
• 3.6 भारतीय संविधानात किती कलमे आहेत 2021?
• 3.7 कोणत्या दिवशी भारतीय संविधान स्वीकारण्यात आले?
• 3.8 संविधानातील तरतुदी चा अर्थ लावण्याचा अधिकार कोणास आहे?
• 3.9 संविधानाचे प्रकार मराठी
• 3.10 भारतीय राज्यघटना तयार करण्यासाठी किती कालावधी लागला?
• 3.11 संविधान सभेचे कायदेविषयक सल्लागार कोण होते?
• 3.12 संविधान सभेमध्ये उद्दिष्टांचा ठराव कोणी मांडला होता?
• 3.13 संविधान सभेचे हंगामी अध्यक्ष कोण होते?
• 3.14 संविधान सभेतील महिला सदस्यांची नावे?
• 4 सारांश (Summary)

भारतीय संविधान माहिती मराठी (Indian constitution information in marathi)

1) भारताचे संविधान हे हाताने लिहिलेले एक दस्तऐवज आहे. याला प्रेम बिहारी नारायण रायजादा यांनी आपल्या हाताने इट्यालिक स्टाईल मध्ये लिहिलेले आहे. आणि याच्या प्रत्येक पानाला शांतिनिकेतन मधील दोन कलाकार बेवहार राममनोहर सिन्हा आणि नंदलाल बोस यांनी आपल्या हाताने सजवलेले आहे.

2) भारताचे संविधान हे जगातील सर्वात मोठे लिखित संविधान आहे. ज्याला 25 भागांमध्ये विभागलेले आहे, ज्यामध्ये 448 आर्टिकल्स आणि 12 पत्रके आहेत. संविधानाच्या इंग्रजी आवृत्तीमध्ये एक लाख 17 हजार 369 शब्द आहेत, ज्यांना लिहिण्यासाठी एकूण 254 पेनच्या निबचा वापर केलेला आहे. आणि हे संविधान लिहिण्यासाठी जवळ जवळ सहा महिने इतका कालावधी लागला होता. आणि या संपूर्ण कार्यासाठी जवळजवळ 6.3 कोटी इतका खर्च आला होता.

3) आपल्या भारताच्या संविधानाची इंग्रजी आणि हिंदी आवृत्ती आणि तिची सत्यप्रत संसद भवनातील लायब्ररीमध्ये हेलियम च्या बॉक्स मध्ये ठेवलेली आहे.

4) आपल्या भारताचे संविधान बनवण्यासाठी पहिली सभा 9 डिसेंबर 1946 ला झाली होती. आणि बनवण्यासाठी 2 वर्ष 11 महिने 18 दिवस लागले होते. डॉक्टर राजेंद्र प्रसाद हे संविधान सभेचे अध्यक्ष होते. आणि डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर हे मसुदा समितीचे अध्यक्ष होते.

5) संविधान सभेमधील एकूण सदस्यांची संख्या 389 होती.

• 25 भारतीय संविधान घोषवाक्य मराठी 2021 (Bhartiy sanvidhan ghoshvakye)
• राज्यघटना – राजीनामा कोण कोणास सादर करतात (मराठी जनरल नॉलेज प्रश्न उत्तरे – polity general knowledge in marathi)
• पर्यावरणीय प्रदूषणाचे प्रकार व उपाय माहिती मराठी (environment pollution types in marathi)

6) भारताचे संविधान 26 नोव्हेंबर 1949 ला पूर्णपणे तयार झाले. परंतु अधिकृत रूपाने 26 जानेवारी 1950 ला ते लागू करण्यात आले. आणि हाच दिवस आपण प्रजासत्ताक दिन म्हणून साजरा करतो.

7) भारतीय संविधानाला अंतिम रूप देण्यापूर्वी याला चर्चेसाठी ठेवण्यात आले होते. तेव्हा यामध्ये दोन हजार पेक्षा अधिक वेळा संशोधन केले गेले होते.

8) भारताच्या संविधानावर संविधान सभेतील 284 सदस्यांची स्वाक्षरी सुद्धा आहे. ज्यामध्ये 15 महिलांचा सुद्धा समावेश आहे. अधिकतर सदस्यांनी आपली स्वाक्षरी इंग्रजीमध्ये केली आहे.

9) 24 जानेवारी 1950 ला म्हणजेच संविधान लागू होण्याच्या दोन दिवस आधी, संसदेमध्ये स्वाक्षरी करण्यासाठी जाताना पाऊस पडत होता. संविधान सभेतील सदस्यांनी याला शुभ मानले होते. ही संविधान सभेची अंतिम बैठक होती, आणि याच दिवशी संविधान सभेद्वारे डॉक्टर राजेंद्र प्रसाद यांना भारताचे पहिले राष्ट्रपती म्हणून निवडले गेले.

10) डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर हे भारताचे पहिले कायदेमंत्री, आणि मसुदा समितीचे पहिले अध्यक्ष होते. त्यांना भारतीय संविधानाचे शिल्पकार असे म्हणतात.

भारतीय संविधानाविषयी काही रोचक तथ्य (Indian constitution information in marathi)

11) भारताचे संविधान जगातील दहा वेगवेगळ्या देशापासून घेतले गेलेले आहे. यामुळे याला उधार घेतलेली बॅग असे सुद्धा म्हणतात. आपले संविधान हे Government of India Act, 1935 वर आधारित आहे.

12) भारताचे राष्ट्रीय प्रतीक सारनाथ ज्यामध्ये वाघ आणि अशोक चक्र आणि घोडे सुद्धा आहेत. याला 26 जानेवारी 1950 रोजी घोषित केले गेले होते.

13) भारतीय संविधानाच्या पहिल्या अनुच्छेद अनुसार भारत सर्व राज्यांचा एक संघ आहे, आणि डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर यांनी याला स्पष्ट सुद्धा केले होते, भारत एक संघ आहे, आणि कोणत्याही राज्याला भारतापासून वेगळे होण्याचा अधिकार नाही.

14) भारतीय संविधानाच्या प्रति जागरूकता वाढविण्यासाठी 26 नोव्हेंबर हा दिवस संविधान दिवस म्हणून साजरा केला जातो.

15) भारताच्या संविधानाला जगातील सर्वात चांगल्या सविधाना पैकी एक मानले जाते. कारण आत्तापर्यंत आपल्या संविधानामध्ये फक्त 102 वेळा संशोधन झाले आहे.

16) भारताचे संविधान (भारताची राज्यघटना) हा भारताचा सर्वोच्च कायदा आहे. हे दस्तऐवज मूलभूत राजकीय संहिता, संरचना, कार्यपद्धती, अधिकार आणि सरकारी संस्थांची कर्तव्ये आणि मूलभूत अधिकार, मार्गदर्शक तत्त्वे आणि नागरिकांची कर्तव्ये निर्धारित करणारी चौकट मांडतो. हे जगातील सर्वात मोठे लिखित राष्ट्रीय संविधान आहे.

17) संविधान भारताला सार्वभौम, समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष, आणि लोकशाही प्रजासत्ताक घोषित करते, तेथील नागरिकांना न्याय, समानता आणि स्वातंत्र्य आणि बंधुत्वाला चालना देण्यासाठी प्रयत्नांची हमी देते.

18) संविधान निर्मात्यांनी सुमारे 60 देशांच्या संविधानांचे निरीक्षण केले होते आणि ज्या तरतुदीत भारतासाठी राज्यघटना सर्वोत्तम वाटली ती तरतूद भारतीय राज्यघटनेत समाविष्ट करण्यात आली होती.

19) भारतीय राज्यघटना डेहराडून येथे प्रकाशित करण्यात आली आणि भारतीय सर्वेक्षणाद्वारे छायाचित्रित करण्यात आली.

20) मूळ संविधान हस्तलिखित आहे, ज्यामध्ये प्रत्येक पान शांतीनिकेतनच्या कलाकारांनी अनोख्या पद्धतीने सजवले आहे. या कलाकारांमध्ये राम मनोहर सिन्हा आणि नंदलाल बोस यांचा समावेश आहे.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)

संविधान म्हणजे काय (sanvidhan mhanje ky).

संविधान हा एखादा देश अथवा राष्ट्र चालवण्यासाठी आखून दिलेले मूळ आदर्श, पायंडे अथवा नियमांचा संच आहे. हे नियम एकत्रितपणे राष्ट्राचे अस्तित्व ठरवतात. हे नियम एकत्रितपणे राष्ट्राचे अस्तित्व ठरवतात. जर हे नियम एक अथवा अनेक पुस्तके अथवा कायदेशीर कलमामध्ये लिहिले गेले असतील तर त्याला लिखित संविधान असे म्हणतात.भारतीय संविधान माहिती मराठी (Indian constitution information in marathi)

संविधान सभेचे अध्यक्ष कोण होते?

संविधान सभेचे अध्यक्ष डॉ. राजेंद्र प्रसाद होते.

संविधान सभेत एकूण किती सदस्य होते?

संविधान सभेत एकूण 389 सदस्य होते.

घटना संविधान म्हणजे काय?

संविधान किंवा राज्यघटना म्हणजे एखादा देश अथवा राष्ट्र चालवण्यासाठी आखून दिलेले मूळ आदर्श, पायंडे अथवा नियमांचा संच.

भारताचे संविधान कोणी लिहिले?

भारतीय संविधान प्रेम बिहारी नारायण रायजादा या महनीय व्यक्तीच्या सुंदर अक्षरात लिहिले गेले आहे.

भारतीय संविधानात किती कलमे आहेत 2021?

भारतीय संविधानात 459 कलमे आहेत.

कोणत्या दिवशी भारतीय संविधान स्वीकारण्यात आले?

26 नोव्हेंबर 1949 रोजी भारतीय संविधान स्वीकारण्यात आले.

संविधानातील तरतुदी चा अर्थ लावण्याचा अधिकार कोणास आहे?

संविधानातील तरतुदी चा अर्थ लावण्याचा अधिकार न्यायव्यवस्था ला आहे.

संविधानाचे प्रकार मराठी

लिखित आणि अलिखित असे राज्यघटनेचे दोन प्रकार केले जातात.

भारतीय राज्यघटना तयार करण्यासाठी किती कालावधी लागला?

संविधान सभेनं 2 वर्षे ११ महिने 18 दिवस या दीर्घ कालावधीत संविधान पूर्ण केले आहे.

संविधान सभेचे कायदेविषयक सल्लागार कोण होते?

बी. एन. राव संविधान सभेचे कायदेविषयक सल्लागार होते.

संविधान सभेमध्ये उद्दिष्टांचा ठराव कोणी मांडला होता?

पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी संविधान सभेमध्ये उद्दिष्टांचा ठराव

संविधान सभेचे हंगामी अध्यक्ष कोण होते?

सच्चिदानंद सिन्हा संविधान सभेचे हंगामी अध्यक्ष होते.

संविधान सभेतील महिला सदस्यांची नावे?

अम्मू स्वामीनाथन दक्षिणानी वेलायुद्ध सुचेता कृपलानी दुर्गाबाई देशमुख हंसा जिवराज मेहता लीला रॉय मालती चौधरी पूर्णिमा बनर्जी राजकुमारी अमृत कौर रेनुका रे सरोजिनी नायडू विजया लक्ष्मी पंडित एनी मास्कारेन कमला चौधरी

सारांश (Summary)

आजच्या या पोस्टमध्ये आपण भारतीय संविधान माहिती मराठी (Indian constitution information in marathi) याविषयी माहिती जाणून घेतली. भारतीय संविधानाविषयी काही रोचक तथ्य (Facts about Indian constitution in marathi) तुम्हाला ही माहिती कशी वाटली हे कमेंट मध्ये नक्की सांगा. जर तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल तर तुमच्या मित्रांनाही नक्की शेअर करा.

One thought on “ भारतीय संविधान माहिती मराठी | Indian constitution information in marathi ”

Nice information

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

भारतीय राज्यघटनेची वैशिष्ट्ये | Features of Indian Constitution In Marathi

भारतीय राज्यघटनेची वैशिष्ट्ये | Features of Indian Constitution In Marathi – या लेखात आम्‍ही तुम्‍हाला भारतीय संविधानाची काही ठळक वैशिष्‍ट्ये देत आहोत. जी तुम्‍हाला भारताचे संविधान समजून घेण्‍यास मदत करतील. आमच्या मते संविधानातील प्रत्येक भाग हे आपल्या भारतीय संविधानाचे वैशिष्ट्य आहे

भारतीय राज्यघटनेची वैशिष्ट्ये

लिखित संविधान

संविधान हा एक संपूर्ण लिखित दस्तऐवज आहे ज्यामध्ये भारताच्या घटनात्मक कायद्याचा समावेश आहे. संविधान लिहिण्यासाठी आणि त्याची अंमलबजावणी होण्यासाठी 2 वर्षे 11 महिने आणि 18 दिवस लागले.

राज्यघटनेची प्रस्तावना

भारतीय राज्यघटनेच्या प्रस्तावनेत राज्यघटनेचे तत्त्वज्ञान सांगितले आहे.

धर्मनिरपेक्षता

भारत हे धर्मनिरपेक्ष राज्य आहे. धर्मनिरपेक्षता म्हणजे देशाचा कोणताही अधिकृत असा धर्म आहे. . धर्मनिरपेक्षतेचा अर्थ असा नाही की राज्यात कोणताही धर्म नाही तर सर्व धर्म आणि त्या धर्मातील सर्व नागरिकांना त्यांच्या आवडीच्या धर्माचा प्रसार आणि प्रचार करण्याचा अधिकार आहे. भारतीय राज्यघटनेच्या 42 व्या दुरुस्ती, 1976 द्वारे ‘धर्मनिरपेक्ष’ हा शब्द आपल्या प्रस्तावनेत समाविष्ट करण्यात आला.

भारत ही जगातील सर्वात मोठी लोकशाही आहे. 1947 मध्ये स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर भारत एक लोकशाही राष्ट्र बनला. भारत एक संघीय संसदीय लोकशाही आहे ज्यामध्ये भारताचे राष्ट्रपती हे देशाचे प्रमुख आहेत आणि भारताचे पंतप्रधान हे सरकारचे प्रमुख आहेत. लोकशाही निवडण्याचे मुख्य कारण म्हणजे लोकांना त्यांचे प्रतिनिधी निवडण्याचे स्वातंत्र्य देणे आणि त्यांना अत्याचारीपासून संरक्षण देणे.

भारतीय राज्यघटना पूर्णपणे संघराज्यीय आहे की एकात्म स्वरूपाची आहे हा विद्वानांमध्ये वादाचा विषय आहे. पण भारतीय राज्यघटना हि ह्या दोन्हीचे संयोजन आहे.

भारतीय राज्यघटनेची संघीय ठळक वैशिष्ट्ये

• दुहेरी राजकारण
• लिखित आणि कठोर राज्यघटना
• संविधानाची सर्वोच्चता
• अधिकारांचे विभाजन
• द्विसदनी विधिमंडळ
• स्वतंत्र न्यायव्यवस्था

भारतीय संविधानाची एकात्मक वैशिष्ट्ये

• घटनादुरुस्ती प्रक्रिया
• अखिल भारतीय सेवा.
• आणीबाणीच्या तरतुदी
• एकल नागरिकत्व:
• एक मजबूत केंद्र:
• केंद्र आणि राज्यांसाठी एकच राज्यघटना

अशा प्रकारे भारतीय राज्यघटनेचे वर्णन अर्ध-संघीय असे केले जाऊ शकते

मूलभूत हक्क

मूलभूत अधिकार हे भारतीय राज्यघटनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य आहे. मूलभूत अधिकार हे असे अधिकार आहेत जे व्यक्तींच्या बौद्धिक, नैतिक आणि आध्यात्मिक विकासासाठी आवश्यक आहेत.

भारतीय संविधानाने सहा मूलभूत अधिकारांना मान्यता दिली आहे. समानतेचा अधिकार (कलम 14-18) स्वातंत्र्याचा अधिकार (कलम . १९-२२) शोषणाविरुद्ध अधिकार (कलम . २३-२४) धर्म स्वातंत्र्याचा अधिकार (कलम . 25-28) सांस्कृतिक आणि शैक्षणिक अधिकार (कलम . 29-30), आणि घटनात्मक उपायांचा अधिकार (कलम ३२-३५)

राज्य धोरणाची मार्गदर्शक तत्त्वे

राज्य धोरणाची मार्गदर्शक तत्त्वे ही संकल्पना आयरिश राज्यघटनेतून प्राप्त झाली. राज्य धोरणाच्या निर्देशक तत्त्वांचा उद्देश ‘कल्याणकारी राज्य’ निर्माण करणे हा आहे. राज्य धोरणांची निर्देशात्मक तत्त्वे कायद्याच्या न्यायालयात लागू होत नाहीत.

राज्य धोरणाच्या मार्गदर्शक तत्त्वांची सूची कलम ३६ – राज्याची व्याख्या या भागामध्ये समाविष्ट असलेल्या तत्त्वांचा वापर या भागामध्ये समाविष्ट असलेल्या तरतुदी कोणत्याही न्यायालयाद्वारे लागू केल्या जाणार नाहीत, – कलम 37- कलम 38- राज्य लोकांच्या कल्याणासाठी सामाजिक व्यवस्था सुरक्षित करेल कलम ३९- राज्याने पाळायची धोरणाची काही तत्त्वे ग्रामपंचायतींची संघटना – कलम 40 कलम 41- काही प्रकरणांमध्ये काम करण्याचा, शिक्षणाचा आणि सार्वजनिक मदतीचा अधिकार कलम 42 – कामाच्या न्याय्य आणि मानवीय परिस्थिती आणि मातृत्व आराम यासाठी तरतूद कामगारांसाठी राहणीमान मजुरी इ. – कलम ४३ कलम ४४- समान नागरी संहिता कलम ४५ – मुलांसाठी मोफत आणि सक्तीचे शिक्षण अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती आणि इतर दुर्बल घटकांचे शैक्षणिक आणि आर्थिक हित – अनुच्छेद 46 कलम 47- पोषण आणि राहणीमानाचा स्तर उंचावणे आणि सार्वजनिक आरोग्य सुधारणे हे राज्याचे कर्तव्य आहे. कलम 48- कृषी आणि पशुपालन संघटना राष्ट्रीय महत्त्वाची स्मारके आणि ठिकाणे आणि वस्तूंचे संरक्षण – कलम ४९ कलम ५०- न्यायपालिकेचे कार्यकारिणीपासून पृथक्करण कलम 51-आंतरराष्ट्रीय शांतता आणि सुरक्षिततेचा प्रचार कलम 51A-मूलभूत कर्तव्ये

संसदीय प्रणाली

लोकशाही दोन प्रकारची असू शकते; राष्ट्रपती लोकशाही आणि संसदीय लोकशाही. भारतात संसदीय शासन प्रणाली आहे. भारतीय राज्यघटनेतील कलम 74 आणि कलम 75 केंद्रातील संसदीय प्रणालीशी संबंधित आहेत. भारतीय संसदीय व्यवस्था द्विसदनीय आहे. त्यात राष्ट्रपती आणि दोन सभागृहे असतात – लोकसभा आणि राज्यसभा. मंत्री परिषद संसदेला जबाबदार असते.

न्यायपालिकेचे स्वातंत्र्य

न्यायपालिकेचे स्वातंत्र्य हा एक स्तंभ आहे ज्यावर कायद्याचे राज्य आहे. न्यायाधीशांची नियुक्ती करण्याची प्रक्रिया देखील भारतातील न्यायपालिकेच्या स्वातंत्र्याची हमी देते. सर्वोच्च न्यायालय आणि उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश राष्ट्रपती नियुक्त करतात.

Related Articles

भारतीय लोकशाही -मराठी निबंध | Democracy in India – Marathi Essay

भारतीय लोकशाही निबंध – भारताची लोकशाही ही जगातील सर्वात मोठी लोकशाही आहे. सामान्यतः लोकशाही म्हणजे लोकांचे, लोकांद्वारे आणि लोकांसाठीचे सरकार होय. लोकशाही हा सरकारचा एक प्रकार आहे ज्यामध्ये लोक राष्ट्राचे शासन करण्यासाठी त्यांचे प्रतिनिधी निवडतात. लोकशाहीचे दोन प्रकार आहेत एक म्हणजे प्रत्यक्ष लोकशाही आणि दुसरी अप्रत्यक्ष लोकशाही. भारतीय लोकशाही – निबंध 15 ऑगस्ट 1947 रोजी […]

लोकशाही म्हणजे काय ? What is Democracy in Marathi

लोकशाही म्हणजे काय ? What is Democracy in Marathi – लोकशाही ही एक शासन व्यवस्था आहे जिथे सत्ता थेट किंवा निवडून आलेल्या प्रतिनिधींद्वारे लोकांच्या हातात असते. लोकशाही म्हणजे काय ? What is Democracy in Marathi लोकशाही समजून घेणे: लोकशाही शासनाचा शोध लोकशाही आधुनिक प्रशासनाचा आधारस्तंभ आहे, ज्यामध्ये नागरिकांचे सक्षमीकरण आणि सहभागात्मक निर्णय घेण्याची तत्त्वे आहेत. […]

Loksabha Information in Marathi | भारताची लोकसभा माहिती मराठी

Loksabha Information in Marathi | भारताची लोकसभा माहिती मराठी- भारतीय संसदेत लोकसभा हे कनिष्ठ सभागृह आहे. भारतीय संसद मध्ये राज्यसभा (वरिष्ठ सभागृह) , लोकसभा (कनिष्ठ सभागृह) आणि भारताचे राष्ट्रपती असतात. लोकसभेची रचना सध्याची लोकसभेची रचना लोकसभा निवडणूक लोकसभेच्या सार्वत्रिक निवडणुकीद्वारे लोकसभेचे सदस्य राज्ये, केंद्रशासित प्रदेशांमधून निवडून येतात .लोकसभेच्या सार्वत्रिक निवडणुका दर पाच वर्षांनी होतात. १८ […]

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

भारताच्या राज्यघटनेची प्रास्ताविक(Preamble) कसे होते?-MPSC Polity Notes

प्रास्तविका म्हणजे काय, भारताच्या राज्यघटनेची प्रास्तविका.

• Download भारताच्या राज्यघटनेची प्रास्ताविक(Preamble) कसे होते

By Shubham Vyawahare

➤भारतीय राज्यघटना निर्मिती मध्ये राज्यघटनेच प्रस्ताविकेचे महत्व खूप प्रमाणात आहे,यातून MPSC Pre मध्ये हमखास प्रश्न येतात

➤MPSC Polity Preamble मधून सामन्यता ते कधी स्वीकारले ,ते घटनेचा भाग आहे का ,त्यात जे तत्वे सांगितली आहेत टी नेमकी कोणती आहेत असे प्रश्न येतात.

➤४२ व्या घटना दुरुस्ती कायदा, १९७६' नुसार ने यात समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष आणि एकात्मता शब्द टाकण्यात आले.

➤ दिनांक २६ नोव्हेंबर, १९४९ रोजी याद्वारे हे संविधान अंगीकृत आणि अधिनियमित करून घेतले.

Download भारताच्या राज्यघटनेची प्रास्ताविक(Preamble) कसे होते?-MPSC Polity Notes In PDF

➤ भारताच्या राज्यघटनेमधील प्रास्तविका हा राज्य्घटनेचा महत्वपूर्ण भाग आहे ,हाच राज्यघटनेचा सार आहे

Others Blogs Related to MPSC Polity(राज्यशास्त्र) Notes In Marathi

➤ mpsc polity(राज्यशास्त्र) syllabus and exam pattern, ➤ भारताच्या राज्यघटनेची प्रास्ताविक(preamble) कसे होते, ➤ भारतीय घटना निर्मिती, ➤ भारतीय घटनेचे स्त्रोत, ➤ भारतीय संघराज्य आणि राज्यक्षेत्रे, ➤ भारतीय राज्यघटनेतील नागरिकत्व, ➤ list of fundntal rights article 11 to article 35, ➤ मुलभूत हक्क, ➤ list of fundamental duties(मुलभूत कर्तव्य), ➤ procedure of amendment(घटनादुरुस्ती) and all about article 368, ➤ राष्ट्रपतीचे अधिकार आणि कार्य, ➤ directive principles of state(राज्य धोरणाची मार्गदर्शक तत्वे), ➤ भारतातील पंचायत राज यंत्रणा, ➤ पंतप्रधानांचे अधिकार आणि कार्य.

MPSC Previous Papers

Read All MPSC blogs

• ➤ केंद्र सरकारने खाजगी क्लासेस साठी नवी नियमावली लागू केली आहे |GUIDELINES FOR REGULATION OF COACHING CENTER in marathi
• ➤ MPSC Data leak: पेपर न फुटल्याचा दावा MPSC आयोगाने स्पष्टपणे केला आहे
• ➤ MPSC hall ticket data leaked before 6 days of exam
• ➤ MPSC Data leak: टेलेग्राम वर अचानक ९० हजार परीक्षार्थींचे प्रवेशपत्र झाले लिक
• ➤ मराठी भाषेला अभिजात दर्जा मिळायला हवाच , अभिजात दर्जा नेमका कसा मिळतो ?

Read More Blogs

Download MPSC Books pdf

Connect With DoMpsc Social Media

Subscribe Us For Updates

Indian Constitution in Marathi language

The Indian Constitution in Marathi language. Latest, new with amendments Indian Constitution in Marathi . PDF download Indian Constitution in Marathi .

PDF Download Indian Constitution in Marathi language

Constitution of India in Marathi

[pdf-embedder url=”https://indianconstitution.guru/wp-content/uploads/2021/01/indian-constitution-in-Marathi-language-latest-new-with-amendments.pdf” ]

CONSTITUTION OF INDIA

The constitution of india parts 1 to 22, articles 1 to 395.

PDF download Indian Constitution in Marathi

Leave a Reply Cancel reply

You must be logged in to post a comment.

भारतीय राज्यघटना : संपूर्ण कलमांची यादी (indian constitution all articles in marathi)

नमस्कार विद्यार्थी मित्रांनो, MPSC Mantra या वेबसाईटवर आपले स्वागत आहे. या ठिकाणी आम्ही ‘भारतीय राज्यघटना : संपूर्ण कलमांची यादी’ (indian constitution all articles in marathi) उपलब्ध करून देत आहोत.

संपूर्ण कलमांची यादी (indian constitution all articles in marathi) :-

भारतीय राज्यघटनेतील संपूर्ण कलमांची यादी pdf स्तुवरुपात हवी असेल तर खालील लिंकवर क्लिक करून केवळ ३० रुपयांमध्ये खरेदी करू शकता.. भारतीय राज्यघटना कलम pdf in marathi Download

खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा 

16 thoughts on “भारतीय राज्यघटना : संपूर्ण कलमांची यादी (indian constitution all articles in marathi)”

This page is very useful 4 mpsc..i always refer this page 4 my study..thank u 4making this site!

Thank You..!!

Sir ya आर्टिकल्स च एक audio बनवा plz

Bakichi kalme add kara

lavakarach karu

भारताचे संवीधान मराठी मध्ये पीडीएफ फाईल मिळेल का?

This page is very useful 4 mpsc exam

Thank you ,sir .bakichi kalme add kara please .

Bakiche kalam ???? Add kara

Nice sir ajun kalam add kara na sagle

भारत देश्याची राज्य घटना ही न्याय हक्क व समानता बंधुता आणि एकात्मता ची राज्य घटना आहे, भारत देश्या सारखी राज्य घटना कोण्याच देश्याची नाही, सुंदर व सर्वाण साठी एक समान असनारी राज्य घटना, जय संविधान जय भारत

The great of bhartiy sanvidhan

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

भारतीय संविधान मराठी PDF | Constitution of India in Marathi

Today we have brought भारतीय संविधान मराठी PDF (भारताचे संविधान) for all Marathi-speaking people, which you can download in PDF form for free.

The Constitution of India is the supreme legislation of India, which was passed by the Constituent Assembly on 26 November 1949 and became effective from 26 January 1950. November 26 is celebrated as the Constitution Day of India. While Indians celebrate 26 January as Republic Day. The Constitution of India is the longest-written constitution of any republic country in the world.

India means India is a union of states. And it is an independent sovereign socialist democratic republic with a parliamentary system of government. The Indian Constitution currently has 395 articles, and 12 schedules and is divided into 25 parts. When the constitution was made, the original constitution had 395 articles and 22 parts, and only 8 schedules.

भारताच्या घटना समितीसमोर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी (१) मंगळवार, दिनांक १७ डिसेंबर, १९४६, (२) गुरुवार, दिनांक ४ नोव्हेंबर १९४८ व (३) शुक्रवार, दिनांक २५ नोव्हेंबर, १९४९ रोजी केलेल्या तीन ऐतिहासिक भाषणांच्या संदर्भात माझ्या भावना मोजक्या शब्दांत व्यक्त करताना मला अत्यंत आनंद होत आहे.

“भारताच्या घटना समितीने तयार केलेला आपल्या घटनेचा मसुदा हा आपणा सर्वांसाठी एक पवित्र दस्तऐवज आहे. मसुदा समितीने मंजूर केलेला घटनेचा मसुदा देशाला सादर करतांना डॉ. आंबेडकर म्हणाले होते की या घटनेची अंमलबजावणी करणारे नेतृत्व आणि नोकरशहा कशा भावनेने ही घटना अंमलात आणतात आणि आपल्या समोरील महाकाय समस्यांबाबत काय भूमिका स्वीकारतात यावर या घटनेतील संकल्पनांना मूर्त स्वरूप देणे अखेर अवलंबून राहणार आहे”

भारताचे संविधान उद्देशिका

आम्ही, भारताचे लोक , भारताचे एक [सार्वभौम समाजवादी धर्मनिरपेक्ष लोकशाही गणराज्य] घडवण्याचा व त्याच्या सर्व नागरिकास :

सामाजिक, आर्थिक व राजनैतिक न्याय ;

विचार, अभिव्यक्ती, विश्वास, श्रद्धा व उपासना यांचे स्वातंत्र्य ;

दर्जाची व संधीची समानता ;

निश्चितपणे प्राप्त करून देण्याचा आणि त्या सर्वामध्ये व्यक्तीची प्रतिष्ठा व [राष्ट्राची एकता आणि एकात्मता] यांचे आश्वासन देणारी बंधुता प्रबंधित करण्याचा संकल्पपूर्वक निर्धार करून ;

आमच्या संविधानसभेत आज दिनांक २६ नोव्हेंबर, १९४९ रोजी याद्वारे हे संविधान अंगीकृत आणि अधिनियमित करून स्वतः प्रत अर्पण करीत आहोत .

Download PDF Now (भारताचे संविधान)

Download PDF Now (संविधानाची उद्देशिका)

If the download link provided in the post (भारतीय संविधान मराठी PDF | Constitution of India in Marathi) is not functioning or is in violation of the law or has any other issues, please contact us . If this post contains any copyrighted links or material, we will not provide its PDF or any other downloading source.

Leave a Comment

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

Join Our UPSC Material Group (Free)

• भारत सरकार GOVERNMENT OF INDIA
• विधि और न्याय मंत्रालय Ministry of Law and Justice
• Skip to main content

Search form

THE CONSTITUTION OF INDIA- IN MARATHI

भारतीय राज्यघटना आणि राज्यव्यवस्था | Indian Constitution Questions in Marathi

भारतीय राज्यघटना आणि राज्यव्यवस्था | bhartiya rajyaghatna questions in marathi.

Indian Constitution Questions in Marathi: भारताचे संविधान हे जगातील कोणत्याही प्रजासत्ताक देशाच्या तुलनेत सर्वात मोठे लिखित संविधान आहे. भारताची राज्यघटना हा भारताचा सर्वोच्च कायदा आहे आणि सरकार देखील संविधानाच्या अंतर्गत कार्य करते. संविधानाच्या अंतर्गत नागरिकत्व, मूलभूत अधिकार, तत्त्वे, राष्ट्रपती, न्यायव्यवस्था, निवडणूक व्यवस्था इत्यादी विषयांचा विस्तृत समावेश आहे. तसेच भारतीय संविधान जाणून घेणे देखील जवळजवळ सर्व स्पर्धा परीक्षांच्या दृष्टिकोनातून खूप महत्वाचे आहे, ज्यांचे प्रश्न नेहमीच विचारले जातात.

आजच्या या लेखामध्ये त्या महत्त्वाच्या आणि निवडक GK प्रश्नांचा समावेश केला आहे जी विद्यार्थ्यांना सर्व स्पर्धात्मक परीक्षा उत्तीर्ण होण्यासाठी उपयुक्त आहेत. या प्रश्नांच्या मदतीने तुम्ही सहजपणे चांगली रँक मिळवू शकता.

Indian Constitution Questions and Answers in Marathi

1. भारतीय राज्यघटनेच्या मसुदा समितीचे अध्यक्ष कोण होते? A. डॉ. राजेंद्र प्रसाद B. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर  C. सच्चिदानंद सिन्हा D. पंडित जवाहरलाल नेहरू

2. मूलभूत हक्कांची संबंधित राज्यघटनेचे कलम कोणते? A. 1-13 B. 12-35  C. 13-35 D. 1-35

3. भारताच्या घटनादुरुस्ती चा अधिकार……. ला आहे? A. भारतीय जनता B. कार्यकारी मंडळ C. कायदेमंडळ D. सर्वोच्च न्यायालय

4. भारतामध्ये खालीलपैकी कोण मूलभूत हक्कांचे पालक असतात? A. संसद B. राष्ट्रपती C. पंतप्रधान D. सर्वोच्च न्यायालय

5. राष्ट्रपतीस पदग्रहण समय कोणाकडून शपथ घ्यावी लागते? A. पंतप्रधान B. लोकसभेचा सभापती C. उपराष्ट्रपती D. सर न्यायाधीश

6. राज्यसभेमध्ये किती सदस्य निवडून येतात? A. 250 B. 288 C. 546 D. 238 

7. उपराष्ट्रपती हे……. चे पदसिद्ध अध्यक्ष असतात? A. लोकसभा B. विधानसभा C. राज्यसभा D. विधान परिषद

8. भारत देशाचे सरसेनापती कोण असतात? A. पंतप्रधान B. सरन्यायाधीश C. भूदल प्रमुख D. राष्ट्रपती

9. बिनविरोध निवडून आलेले भारताचे राष्ट्रपती कोण? A. डॉ. राधाकृष्णन B. फक्रुद्दीन अली अहमद C. डॉ. नीलम रेड्डी D. डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम

10. पोलीस खाते हा विषय कोणत्या सूची मध्ये येतो? A. केंद्र सूची B. राज्य सूची C. समवर्ती सूची D. यापैकी नाही

11. भारतीय लोकसभेचे एकूण सदस्य किती? A. 545 B. 548 C. 544 D. 540

12. मुंबई उच्च न्यायालयाचे खंडपीठ कुठे आहे? A. पुणे B. कोल्हापूर C. औरंगाबाद D. अमरावती

Police Bharti GK in Marathi

13. राज्यपाल व मंत्रिमंडळ हे…… ह्या दुव्यामुळे साधले जाते? A. गृहमंत्री B. महापौर C. विधानसभा अध्यक्ष D. मुख्यमंत्री

14. ……. हे राज्याचे घटनात्मक प्रमुख असतात? A. मुख्यमंत्री B. राज्यपाल C. मुख्य न्यायाधीश D. मेयर

15. भारतात केंद्रीय कॅबिनेटच्या बैठकीचे अध्यक्षस्थान कोण भूषवितो? A. राष्ट्रपती B. उपराष्ट्रपती C. पंतप्रधान D. गृहमंत्री

16. भारतीय शासन प्रणाली कोणत्या प्रकारचे आहे? A. लोकशाही B. अध्यक्षीय C. हुकूमशाही D. राजेशाही

17. भारताचा घटनात्मक प्रमुख कोण? A. उपराष्ट्रपती B. सरन्यायाधीश C. पंतप्रधान D. राष्ट्रपती

18. लोकसभेच्या सर्वाधिक जागा कोणत्या राज्याला आहे? A. बिहार B. उत्तर प्रदेश C. मध्य प्रदेश D. राजस्थान

19. लोकसभेचा कार्यकाळ…… वर्ष असतो? A. पाच वर्ष B. सहा वर्ष C. स्थायी D. वरील सर्व

20. ‘सत्यमेव जयते’ हे बोधवाक्य…… या प्राचीन भारतीय ग्रंथातून घेतलेले आहे? A. ऋग्वेद B. मनुस्मृती C. भगवद्गीता D. मंडूकोपनिषद 

21. …….. घटनादुरुस्तीद्वारे मालमत्तेच्या हक्काला मूलभूत हक्क मधून वगळण्यात आले? A. 42 B. 44 C. 45 D. 46

22. भारतीय राज्यघटनेच्या इतिहासातील सर्वात मोठी घटना दुरुस्ती कोणती? A. 43 B. 42 C. 44 D. 45

23. सर्वसाधारण परिस्थितीत विधानसभेचा कार्यकाळ……. वर्ष असतो? A. 5  B. 4 C. 6 D. 3

24. ‘वन’ हा विषय कोणत्या सूचीतील आहे? A. केंद्र B. राज्य C. समवर्ती D. यापैकी नाही

25. नव्या कायद्याचा प्रस्तावाला…… म्हणतात? A. ठराव B. अध्यादेश C. वटहुकूम D. विधेयक

26. भारतीय राज्यघटना भारतीय घटना समितीने केव्हा स्वीकृत केली? A. 15 ऑगस्ट 1947 B. 26 जानेवारी 1948 C. 26 नोव्हेंबर 1949 D. 26 जानेवारी 1950

27. सुरुवातीस भारतीय राज्यघटनेत किती कलमे व परिशिष्टे होती? A. 461 व 10 B. 395 व 12 C. 395 व 8  D. 445 व 12

28. भारतीय राज्यघटना केव्हा अमलात आली? A. 26 नोव्हेंबर 1949 B. 15 ऑगस्ट 1950 C. 26 जानेवारी 1950 D. 15 ऑगस्ट 1949

29. घटना समितीचे कायदेशीर सल्लागार……. हे होते? A. बी. एन. राव  B. बी. सी. दत्त C. एम. एन. रॉय D. बी. आर. आंबेडकर

30. एखादी व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती पद किती वेळा घेऊ शकते? A. फक्त दोन वेळा B. फक्त तीन वेळा C. फक्त एक वेळा D. कितीही वेळा

Constitution Of India MCQ in Marathi

31. भारतीय राज्यघटनेप्रमाणे आणीबाणी किती प्रकारे अमलात आणता येते? A. एक B. दोन C. तीन D. चार

=> राष्ट्रीय, राज्य आणि आर्थिक आणीबाणी.

32. भारतीय राज्यघटनेतील कोणत्या कलमानुसार सर्व भारतीय नागरिक कायद्यापुढे समान आहेत? A. 12 B. 13 C. 14 D. 16

33. भारतात किती वेळा आर्थिक आणीबाणी लागू झाली आहे? A. दोन वेळा B. तीन वेळा C. सहा वेळा D. एकदाही नाही 

34. लोकसभेचे सभापती आपला राजीनामा कोणाकडे देतात? A. उपसभापती लोकसभा B. कायदेमंडळ C. कार्यकारी मंडळ D. सभापती राज्यसभा

35. खालीलपैकी कशामध्ये प्रशासन कायद्याचे मूळ आहे? A. कायदे B. राज्यघटना C. केस कायदा D. वरील सर्व 

36. अस्पृश्यता नष्ट करण्याची तरतूद घटनेच्या कोणत्या कलमात आहे? A. 14 B. 15 C. 16 D. 17 

37. लोकसभा खालीलपैकी कोण बरखास्त करू शकतो? A. राष्ट्रपती B. मंत्रिमंडळ C. पंतप्रधान D. राज्यसभा

38. राष्ट्रपतींना घटनेच्या कोणत्या कलमानुसार माफीचा अधिकार आहे? A. 72  B. 52 C. 62 D. 92

39. राज्यसभा……. सभागृह आहे? A. कनिष्ठ B. वरिष्ठ C. प्राचीन D. अर्वाचीन

40. अर्थ विधेयक प्रथम कोणत्या सभागृहात मांडले जाते? A. राज्यसभा B. विधान परिषद C. लोकसभा D. A व B

41. लोकसभेचे पहिले सभापती कोण होते? A. विठ्ठलभाई पटेल B. ग. वा. मावळणकर C. वा. ना. मावळणकर D. यापैकी नाही

42. मुख्यमंत्र्यांची नियुक्ती कोण करतो? A. पंतप्रधान B. राष्ट्रपती C. विधानमंडळ D. राज्यपाल

43. राज्यपालास कायदेशीर सल्ला कोण देतो?? A. पंतप्रधान B. राष्ट्रपती C. भारताचा महान्यायवादी D. महाधिवक्ता

44. निवडणूक आयोगाची नियुक्ती करण्याचे अधिकार कोणाला आहे? A. पंतप्रधान B. संसद C. राष्ट्रपती D. वित्तमंत्री

45. भारतीय संविधानाच्या कोणत्या कलमात समान नागरी कायद्याची तरतूद आहे? A. 48 B. 46 C. 44 D. 50

46. सर्वोच्च न्यायालयातील न्यायाधीशांचे सेवानिवृत्तीचे वय किती वर्ष असते? A. 58 B. 60 C. 62 D. 65 

47. केंद्रीय मंत्रिमंडळ कोणाला जबाबदार असते? A. पंतप्रधान B. राष्ट्रपती C. लोकसभा D. राज्यसभा

48. भारतीय राज्यघटनेतील आठव्या परिशिष्टात एकूण किती राष्ट्रीय भाषांचा समावेश केला आहे? A. 12 B. 16 C. 18 D. 22

49. महाराष्ट्रातून लोकसभा व राज्यसभेवर निर्वाचित होणाऱ्या सदस्यांची एकूण सदस्य संख्या….. आहे? A. 288 B. 19 C. 48 D. 67 

50. भारतीय राज्यघटनेचे शिल्पकार कोणास म्हणतात? A. डॉ. राजेंद्र प्रसाद B. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर C. पंडित जवाहलाल नेहरू D. महात्मा गांधी

51. विधेयक हे वित्त विधेयक आहे किंवा नाही असा प्रश्न उद्भवल्यास अंतिम निर्णय कोणाचा असतो? A. राष्ट्रपती B. उपराष्ट्रपती C. लोकसभेचे सभापती D. पंतप्रधान

52. महाराष्ट्र विधानसभेच सभासद संख्या…… आहे? A. 78 B. 238 C. 288  D. 545

53. देशातील कायद्याची निर्मिती करणारी सर्वोच्च संस्था कोणती? A. सर्वोच्च न्यायालय B. संसद C. कार्यकारी मंडळ D. यापैकी नाही

54. खालीलपैकी कोणी लोकसभेचे सभापती पद भूषवले नाही? A. सरदार हुकुमसिंग B. रवी रे C. शिवराज पाटील D. स. का. पाटील 

55. खालीलपैकी कोणत्या कलमातील तरतुदीनुसार ‘ भारतरत्न व पद्म सन्मान’ प्रदान केले जातात? A. कलम 18 B. कलम 11 C. कलम 32 D. कलम 13

56. राज्यपालांची नेमणूक कोण करतात? A. पंतप्रधान B. मुख्यमंत्री C. राष्ट्रपती D. उपराष्ट्रपती

57. राज्य घटनेच्या कोणत्या कलमानुसार बालकामगार ठेवण्यास बंदी करण्यात आली आहे? A. कलम 21 B. कलम 23 C. कलम 24 D. कलम 28

58. भारतीय संविधानानुसार……. सार्वभौम आहे? A. भारतीय जनता B. न्यायसंस्था C. संसद D. कार्यकारी मंडळ

59. कोणत्या कलमानुसार संसद घटनादुरुस्ती करू शकते? A. कलम 350 B. कलम 368 C. कलम 374 D. कलम 360

60. लोकसभेत ‘ शून्य प्रहर’ कधी सुरू होतो? A. दहा वाजता B. बारा वाजता  C. दोन वाजता D. यापैकी नाही

मित्रांनो मला अशा आहे Indian Constitution Questions in Marathi या लेखातील हे महत्वाचे प्रश्न वाचून तुम्हाला फायदा झाला असेल. तुमच्या काही शंका असतील तर कंमेंट मध्ये त्याची नोंद करा.

हे देखील वाचा

Aadarsh Gaav Marathi Nibandh

Related Posts:

• भारताचे सामान्य ज्ञान | General Knowledge about…
• All Information about President in Marathi |…
• [250+] GK Questions in Marathi with Answers |…
• 200+ सामान्य ज्ञान प्रश्न | General Knowledge in…
• World GK In Marathi 2024 | जगाशी संबंधित सामान्य ज्ञान
• [155+] GK in Marathi | जनरल नॉलेज प्रश्न उत्तर मराठी
• General Knowledge in Marathi - World Record | जागतिक विक्रम
• List of Longest, Largest, Highest, Tallest in…
• How to Find CIBIL Score in Marathi | सिबिल स्कोर…

Hello Friends My name is Rohit, A Writer, Teacher and GK Expert. I have completed my B.Tech in Information Technology. I have been teaching since 6 years. So I am just trying to share my experience using Gk in Marathi website.

4 thoughts on “भारतीय राज्यघटना आणि राज्यव्यवस्था | Indian Constitution Questions in Marathi”

Super question sir most questions

Glad you like it.

Leave a Comment Cancel reply

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

• Paper Details

भारतीय संविधान (India Constitution) MPSC Objective Q&A-(MPSC Competitive Exams (मराठी))

Indian Constitution (भारतीय संविधान) Questions in Marathi, This Test will be helpful In MPSC (Maharashtra Public Service Commission) exams like Rajyaseva, PSI/ STI/ Assistant, State Service etc.

   Start भारतीय संविधान (India Constitution) MPSC Objective Q&A-(MPSC Competitive Exams (मराठी)) - Free online test

07 driving licence exam questions in hindi, express highway relared

Biology MCQs focused on Genetic Basis of Inheritance useful for MHT-CET and NEET

Preparation made easy with 15 driving licence exam questions in hindi

वाक्याचे Yes/ No Question मध्ये रूपांतरण! Explained in Marathi.

How to prepare for LAW CET 2024 and score more than 100?

How to prepare for Legal Aptitude and Legal Reasoning topic for MH LAW CET Exam

Types of exclamatory sentences and how to convert into exclamatory sentence?

MH CET LAW 2024 Syllabus and Marking Scheme

Important Geometrical Concepts for Engineering Entrance Examination

Best GK Book for All Competitive Exams in 2023

P  LAW CET 2016 for three year and five year LLB courses

P  LAW admission process 2016 for 3 year and 5 year LLB courses

P  English Grammar Tenses explained in मराठी

P  मराठी व्याकरण: अलंकार

P  मराठी व्याकरण: अव्ययांचे प्रकार

P  Books for LLB MH-CET 2016 preparation

P  महाराष्ट्र राज्य पोलीस भरती

P  सेट परीक्षेला सामोरे जाताना.........

P  How to Prepare For Aptitude Tests?

P  महाराष्ट्राची भौगोलीक परिस्थिती

POSEIC: Photography Posing Guide App

Download app to get latest updates about Exam Schedules, Government Jobs, General Knowledge & Current Affairs and Many more!

Subscribe to get latest updates about Exam Schedules, Government Jobs, General Knowledge & Current Affairs and Many more on Whatsapp!

Advertisement

 Full Length Mock Tests  Answers with Explanation**  Timer Based Exams  Instant Result and assesment  Detailed analasys of Result

Home | About | Contact Us | Terms & Conditions | Advertise with us! | Write & Earn

Copyright © GoPract.com 2016-2024. Developed by Chirate Technologies Private Limited

Constitution Of India

Indian Constitution in Marathi language

The Indian Constitution in Marathi language. Latest, new with amendments Indian Constitution in Marathi . PDF download Indian Constitution in Marathi .

PDF Download Indian Constitution in Marathi language

Constitution of India in Marathi

CONSTITUTION OF INDIA

The constitution of india parts 1 to 22, articles 1 to 395.

PDF download Indian Constitution in Marathi

Leave a Reply Cancel reply

You must be logged in to post a comment.

The Constitution of India Marathi PDF

The Constitution of India Marathi

The Constitution of India (As on 1 April 2019) or Bhartiya Samvidhan is the supreme law of India. The document lays down the framework demarcating fundamental political code, structure, procedures, powers, and duties of government institutions and sets out fundamental rights, directive principles, and the duties of citizens. It is the longest written constitution of any country on earth. B. R. Ambedkar, chairman of the drafting committee is widely considered to be its chief architect.

The Constitution of India is also in the following languages download in format

Download the Constitution of India from the link official website link given below or alternative link.

The Constitution of India PDF Download Free

REPORT THIS If the purchase / download link of The Constitution of India PDF is not working or you feel any other problem with it, please REPORT IT by selecting the appropriate action such as copyright material / promotion content / link is broken etc. If this is a copyright material we will not be providing its PDF or any source for downloading at any cost.

SIMILAR PDF FILES